Header Ads

Header ADS

Tương lai của nghề báo


Từ 2007 đến 2017 là một thập kỷ đầy biến động của nghề truyền thông. Những tên tuổi từng thịnh vượng trong năm 2007 như MySpace, Yahoo nay đã gần bị biến mất nhường bước cho những công cụ trực tuyến mới mẻ hơn: Facebook, Google, Youtube, LinkedIn, App store và các ứng dụng chat.


Thông qua các nền tảng công nghệ miễn phí, người làm báo tự sản xuất ra các sản phẩm truyền thông
Nhà báo có nhóm công chúng riêng
Trước đây, người làm báo rất tự hào khi được cơ quan báo chí lớn tuyển dụng. Sắp tới, người làm báo trên thế giới không còn quá coi trọng việc họ làm việc ở cơ quan nào. Thông qua các nền tảng miễn phí, như blog (bài viết), vimeo, youtube (truyền hình), pod cast (phát thanh) hay instagram (ảnh), người làm báo tự sản xuất ra các sản phẩm truyền thông. Họ có thể tự xây dựng một nhóm công chúng riêng và số lượng nhóm này cũng nhiều như lượng người đọc của tờ báo.
Như giới nghệ sĩ có câu lạc bộ người hâm mộ, người làm báo cũng cần thiết lập nhóm công chúng cố định của họ, bắt đầu từ mạng lưới gia đình, bạn bè, và những người cùng chung sở thích hoặc có mối quan tâm chung. Với những công cụ phân tích công chúng (như Google Analytics), người làm báo xác định chính xác công chúng đang ở đâu, đang quan tâm điều gì, đọc và xem vào thời điểm nào trong ngày, để từ đó xuất bản theo đúng thói quen tiêu dùng sản phẩm truyền thông của công chúng. Với công cụ tuyền hình trực tuyến trên Facebook, người làm báo biết rõ nội dung gì nhiều hay ít người xem, để kịp thời điều chỉnh ngay. Nuôi dưỡng, cung cấp món ăn tinh thần hằng ngày theo đúng thói quen, nhu cầu và sở thích của công chúng sẽ giúp nhà báo tự xây dựng lượng “fan” hâm mộ trung thành.
Khái niệm người làm báo freelancer, không thuộc cơ quan báo chí nào, sẽ dần mất đi. Người lao động trong lĩnh vực báo chí truyền thông không còn đơn thuần cung cấp dịch vụ lao động theo yêu cầu của khách hàng. Thay vào đó, người làm báo chủ động theo đuổi đề tài mà họ có thế mạnh, sau đó các cơ quan tổ chức nếu thấy cách làm báo phù hợp với mục tiêu truyền thông thì sẽ tự tìm đến người làm báo để cộng tác. Như vậy người làm báo sẽ hoàn toàn chủ động về nội dung và kỹ năng báo chí chứ không làm báo theo đơn đặt hàng ngắn hạn từ phía thị trường.
Công nghệ thực tế ảo đang là xu hướng mới của báo chí
Hệ sinh thái báo chí mở rộng
Nhà báo có thể phát triển được ngay cả khi không thuộc cơ quan báo chí nào, nhưng nhà báo không thể đảm bảo chất lượng báo chí nếu thiếu một hệ sinh thái báo chí đầy đủ. Hệ sinh thái báo chí là các loại hình truyền thông tồn tại song song với nghề báo, phụ thuộc và/hoặc hỗ trợ nghề báo. Trước đây, người làm báo có thể chỉ làm báo viết, hoặc phát thanh - truyền hình, báo điện tử, hoặc tích hợp cả 4 loại hình báo chí.
Hiện nay, do sản phẩm báo chí cần phải được xuất bản trên nền tảng có thể chia sẻ được và có thể lưu chuyển dễ dàng cả trong môi trường kỹ thuật số lẫn môi trường không gian thực ngoài đời, hệ sinh thái báo chí xuất hiện thêm một số nhánh khác như: truyền thông mạng xã hội, lưu trữ kỹ thuật số, phát triển ứng dụng (apps), thực tế ảo thư viện tổng hợp và trình chiếu các loại hình báo chí truyền thông (mediatheque).
Người làm báo cần trang bị kỹ năng hợp tác làm việc nhóm với tất cả các nhánh của hệ sinh thái. Người làm báo tuy có thể không thuộc cơ quan báo chí nào nhưng vẫn cần liên kết chặt chẽ với những người sẽ giúp cho sản phẩm báo chí đến được với công chúng: như người làm ứng dụng (apps), người lựa chọn sản phẩm để giới thiệu với công chúng (curators), người làm phim thực tại ảo, v.v…
Hệ sinh thái này sẽ thay đổi một phần công việc theo dõi báo chí của nghề PR. Trước đây, người làm PR thực hiện các thao tác chọn lọc bài báo (media clipping) một cách thủ công, thì tới nay và sau này sẽ có dịch vụ đưa thẳng bài báo vừa xuất bản tới đúng người muốn đọc bài báo đó, hoặc có liên quan tới bào báo đó. 
Khả năng viết là điểm cốt lõi
Duy nhất một điều sẽ không thay đổi trong nghề làm báo và nghề truyền thông, đó là kỹ năng dùng ngôn ngữ để cụ thể hoá những suy nghĩ trừu tượng của con người. Như vậy, tiền đề cho khả năng dùng công cụ chữ viết và lời nói chính là khả năng tư duy và mong muốn chia sẻ những suy nghĩ cá nhân. Tư duy có thể không cần phải đạt đến độ chín chắn hoặc đúng đắn, miễn là nó được nói ra, được viết ra, và quan trọng nhất là được chia sẻ, thì vẫn sẽ tìm được nhóm công chúng riêng. Khả năng dùng ngôn ngữ để kiến tạo thông tin và nhận thức cho người khác là quyền năng của người làm báo, làm cho nghề báo khác biệt với những nghề khác trong lĩnh vực xã hội và nhân văn. Khả năng viết gồm kỹ năng tư duy, kỹ năng sáng tạo với ngôn ngữ và tính kỷ luật trong lao động sáng tạo của nhà báo. Khả năng này có thể được rèn luyện để hình thành ngay từ khi còn chưa chính thức bắt đầu nghề báo và cần mài dũa từng ngày trong dòng thác thay đổi của nghề.Trước đây nhà báo phải nộp tin, bài cho tòa soạn theo từng ngày hoặc từng tuần. Giờ đây, nhà báo phải xuất bản theo từng khung giờ trong ngày phù hợp với thói quen của công chúng của họ. Người làm báo còn phải biết viết ngắn. Ví dụ kể một câu chuyện trong giới hạn 140 ký tự để đăng Twitter, hoặc soạn một tin dài thành một tin ngắn 160 ký tự để gửi tin nhắn vào điện thoại cho công chúng.
Rèn luyện kỹ năng sử dụng ngôn ngữ (viết và nói) chính là điều không thay đổi duy nhất trong chương trình đào tạo của các trường báo chí. Các kỹ năng khác liên quan đến kỹ thuật sẽ liên tục thay đổi theo tốc độ phát triển của khoa học và công nghệ.
Mạch Lê Thu (Học viện Báo chí và Tuyên truyền)/ Người Làm Báo
Được tạo bởi Blogger.